Kruidenbitters, oude of juist moderne huismiddeltjes?

Neen …. niet die mierzoete kruidenbittertjes die je als aperitiefje voor (of als digestief na) de maaltijd in een borrelglas drinkt. Ik bedoel die bittere, die je vlak voor de maaltijd gebruikt om je spijsvertering wakker te schudden zodat je spijsvertering verbetert, je maag beter verteert en je verzadigingshormonen beter functioneren zodat je niet overmatig gaat eten. Het zijn eeuwenoude huismiddelen. Kunnen ze inderdaad van nut zijn of is het gewoon een oud volksgeloof? Met andere woorden: werken ze “als je er maar in gelooft?” Of zit er wel degelijk een grote mate van inzicht in de menselijke fysiologie achter?

Maria Treben / Gezondheid uit de apotheek van God

De Oostenrijkse Maria Treben en haar Zweeds Kruidenbitter. Ze beschreef het in haar boek ‘Gezondheid uit de apotheek van God’. Vlak voor haar sterven in 1991 schijnt ze het recept nog vervolmaakt te hebben. Ze prees het bijna aan als ‘Haarlemmerolie”; het was goed voor werkelijk van alles, of het nu ging om je bloeddruk, huidklachten, oor- of oogontstekingen, maagzuurproblemen, winderigheid, of reuma. Ze beschrijft maar liefst 46 uiteenlopende klachten in haar boeken die (in- of uitwendig) gebaat zouden zijn met dit kruidenbitter. Allemaal op basis van ervaringsverhalen. Niet geloofwaardig, volgens de moderne wetenschap.

Wat zeggen onderzoeken in onze tijd over kruidenbitters?

Er zijn 4 aannames over de manieren waarop kruidenbitters werken (1):

• Stimulatie van bitterreceptoren en smaaksensoren in mond en keel die reflexmatig speeksel verhogen & de spijsverteringsorganen voorbereiden op hun taak. Denk bijvoorbeeld aan zoet op je tong dat ervoor zorgt dat de alvleesklier inseint dat hij insuline moet maken. Maar ook de aanmaak van maagsap, gal en spijsverteringsenzymen worden door bitterstoffen geactiveerd. (Maagsap overigens ook door zure smaken) En niet te vergeten de aanmaak van verzadigingshormonen. Deze zijn immers heel belangrijk om je eet-impuls ook weer te stoppen. Vandaar dat bitterstoffen in verband worden gebracht met een gezond gewicht en het tegengaan van een te hoge energie-inname.
• Stimulatie van bitterreceptoren die lokaal de aanmaak van spijsverteringssappen verhogen.
• Het zijn niet zozeer de bitterstoffen maar het hele kleine beetje alcohol dat de spijsvertering stimuleert.
• Hun belangrijkste werking is een verbeterde bloedcirculatie in de buikorganen. En dat is superbelangrijk! Dit is bijvoorbeeld cruciaal voor gezonde darmslijmvliezen maar ook voor een gezonde darmperistaltiek.

Overigens, het laatste woord is hierover nog lang niet gezegd. Sommige farmacologen vinden dat bovenstaande klopt, andere vinden de bewijslast veel te dun en willen meer onderzoek. Wie weet slaat onderstaande spreuk hierop?

‘Bitter in de mond maakt ‘t hart gezond’

Een gezonde spijsvertering is en blijft de basis van je totale gezondheid. Hieronder nog een paar voorbeelden van klachten waarbij je misschien in eerste instantie totaal niet aan de spijsvertering denkt, maar die toch hun primaire oorzaak in onze spijsvertering kunnen hebben:

• Een gezonde maagfunctie is de basis is voor de bouwstenen van jouw feelgoodstoffen zoals dopamine, serotonine, melatonine en je eigen ‘tranquillizer’ GABA etc. Slaapproblemen maar ook angsten, fobieën of wat voor klachten van je brein dan ook kunnen dus zeker een link met je spijsvertering hebben.
• Onder invloed van chronische stress onze hele spijsvertering op een laag pitje wordt gezet. Maagklachten, darmklachten zoals diarree, obstipatie of een prikkelbare darm hebben heel vaak een relatie met chronische stress.
• Per week komen er in België zo’n 900 diabeten type 2 bij. De ziekte ontstaat ook steeds vaker op jongere leeftijd. Voeding en leefstijl zijn dé pijlers waar we mee aan de slag kunnen. Ook hier zou je het misschien niet verwachten, maar je spijsvertering en darmgezondheid spelen ook in onze hele glucose- en insulineregulatie een sleutelrol. Voedsel dat bijvoorbeeld langer in de maag blijft om daar voldoende ‘voor verteerd’ te worden heeft grote invloed op de glucosewaarden (de zogenaamde postprandiale glucosewaarde) en insulinewaarden na de maaltijd. Bitterstoffen lijken (nog niet 100% zeker) ook daarin een grote waarde te hebben. En natuurlijk vezels die de maagontlediging vertragen.
• Enkele miljoen Belgen hebben chronische klachten. Veelal zijn dit ontstekingsbeelden. De hypothese dat al deze ontstekingen (of ze nu in je lijf of brein tot uiting komen) hun oorsprong in je darmen hebben vindt steeds meer gehoor.
• Steeds meer mensen hebben allergieën en hooikoorts. En ook al horen we dit ook niet vaak: de basis hiervan ligt ook in je darmen.

Laten we daarom bitterstoffen die onze spijsvertering een handje helpen omarmen. Het combineren van oude ’empirische kennis’ met de moderne wetenschap is zeker verrijkend. Het is toch niet aannemelijk dat alle volkeren voor ons géén wezenlijk inzicht hadden (en die we nu vaak belachelijk maken) en dat alleen de moderne geneeskunst van de afgelopen 100 jaar snapt hoe het zit? Zou het niet mooi zijn als we zowel oude kennis als moderne wetenschap gaan integreren?

Zelfs tussendoortjes als een taart zouden alle wezenlijke stoffen voor je spijsvertering moeten bevatten. Hoe moet je het ander verteren als het stoffen bevat die je spijsvertering ondermijnen? Het goede nieuws is: je kunt zulke gezonde en overheerlijke taarten maken dat je darmbacteriën en je spijsvertering ook een feestje hebben.
Dit is een recept uit het boek ‘Je Brein Vitaal’. Klik dan hier voor het recept.

Met dank aan: RINEKE Dijkinga