De legende over het ontstaan van zeep.

‘Op de berg Sapo bij Rome hadden de Romeinen een offeraltaar, waar de as van het vuur zich vermengde met de dierlijke vetten van de beesten die geofferd werden. De regen spoelde het mengsel van as en vet de berg af. Een schuimende massa stroomde de Tiber in. Zo kwam de eerste primitieve zeep tot stand waarvan de Romeinen ontdekten dat het een handig hulpmiddel was om de was proper te krijgen.’

Is wassen goed voor je gezondheid?

Ons afweersysteem moet juist leren omgaan met bacteriën en virussen. Ziekte maakt gezond. Wetenschapper David Strachan stelde in 1989 vast dat allergische ziekten minder voorkomen bij kinderen die opgroeien in grote gezinnen, samen met huisdieren of op boerderijen. In dergelijke omgevingen wordt een mens van op jonge leeftijd blootgesteld aan meer infectiebronnen, waartegen hij geleidelijk aan een weerstand kan opbouwen.
Je lichaam dagelijks wassen met agressieve detergenten beschadigt je natuurlijke, ingebouwde beschermlaag. Je wantrouwt en vernietigt zo het zelfregulerende talent van je lichaam. Je wast je naakter dan naakt en deze fragiele naaktheid stel je bloot aan een heleboel schadelijke chemicaliën. Via kleding, beddengoed, afwaswater, shampoo kom je er voortdurend mee in contact.Onze drang naar hygiëne reikt verder dan ons persoonlijk leven. Wassen heeft niet alleen zijn weerslag op onze directe omgeving, afvalberg, afvalwater, …
Zijn al die levensbedreigende chemicaliën wel noodzakelijk?

Tot aan het eind van de negentiende eeuw gebeurde het zeepzieden op ambachtelijke wijze. De zeep werd in kleine hoeveelheden gekookt in open ketels. Dit handmatig proces maakte zeep tot een kostbaar en exclusief product, dat weinig ingeburgerd was.

Zonder aardolie, geen reinigingsmiddelen?

Zelf je wasproducten maken is een goede manier om van je aardolieverslaving af te kicken. Lokaler produceren dan in je eigen achtertuin kan niet. Geen transport meer nodig. Je maakt een einde aan de uitputting van grondstoffen. Zeepplanten zijn nagroeibaar. Je doet aan natuurbevordering in plaats van ontginning door je eigen wasmiddelen te maken. En niet te vergeten: het is gewoon leuk om in de aarde te wroeten.

Doe-het-zelf.

De hedendaagse trend naar minder consumeren is niet te stoppen. Vernieuwende, creatieve ideeën en kennis worden gedeeld en massaal verspreid.

Binnen deze filosofie past het bereiden van je eigen zeepproducten. Wasmiddelen groeien gratis in je tuin en bij je buren. Ze liggen voor het rapen in het bos of langs de weg. Je moet niet langer geld uitgeven aan dure, schadelijke producten.

Zeepplanten.

• Witte Paardenkastanje (Aesculus Hippocastanum L.)
• Gewone klimop (Hedera helix L.)
  • Blad (folium), best geoogst in de lente of het begin van de zomer, maar aangezien hij groenblijvend is kan je het blad het hele jaar door oogsten.Zeeptoepassing: Het gehalte aan saponinen in klimopbladeren ligt zeer hoog, tussen 2.5 en 6%. Een sterk geconcentreerd vloeibaar wasmiddel van klimop kan je maken door 50 gram vers blad te vermalen in een blender, samen met 1 liter water. Pas wel op, want het gaat flink schuimen. Dit mengsel breng je een tweetal minuten aan de kook. Wanneer het afgekoeld is, filter je het mengsel en zo heb je een vloeibaar antibacterieel en schimmelwerend wasmiddel. Hiermee kan je de vaat doen of het gebruiken als handzeep, shampoo of wasproduct. Dit wasmiddel is zo krachtig dat je slechts 80 ml nodig hebt om je haar te wassen. Klimop is, naast sterk reinigend, ook bevorderend voor de doorbloeding van de hoofdhuid en voor de haargroei en gaat zo haaruitval tegen. Door zijn antiparasitaire, samentrekkende en wondhelende eigenschappen kan deze shampoo ingezet worden tegen haarluizen, wondjes of jeuk op de hoofdhuid. Vermits men de bladeren, maar ook de twijgen en bessen gebruikt als verfstof, wordt een afkooksel van klimop vooral aangewend als shampoo voor donker haar of als wasproduct voor (verschoten)zwarte stoffen.
• Boerenjasmijn (Philadelphus species)
  • Een zeepaftreksel van boerenjasmijn is eenvoudig te bereiden. Mix 100 gram vers plantmateriaal en 1 liter kokend water in de blender. Dit mengsel laat je 10 minuutjes trekken en zeef je vervolgens. Maak je gebruik van de bloemen, dan krijgt je brouwsel meteen een heerlijke geur. Enkel de bloemen van de variëteit Philadelphus Lewisii bevatten zeepstoffen.
• Sneeuwbes (Symphoricarpos albus laevigatus (L.) S.F.Blake)
  • De verbrijzelde sneeuwbessen gebruikten bepaalde Noord-Amerikaanse volksstammen als shampoo. Je gaat hiervoor als volgt tewerk. Je verbrijzelt een handvol bessen, masseert ze in het haar en laat de saponinen even inwerken. Vervolgens kam je de bessen eruit en spoel je het haar grondig met water. De saponinen in de bessen reinigen niet alleen het haar en de hoofdhuid, ze helpen tevens tegen een jeukende hoofdhuid, doden luizen en helen wondjes.
• Zeepkruid (Saponaria officinalis L.)
  • De zeepkruidwortel bevat het meest saponinen. Van de gedroogde, vermalen wortel gebruik ik slechts 40 gram per liter water. De wortels laat ik samen met het water een half uurtje koken. Na afkoelen en zeven bekom je een vloeibaar wasmiddel. Hiervan gebruik ik 200 ml om haar en hoofdhuid te reinigen en ontvetten. Het is bovendien een populair middel tegen roos. Hetzelfde afkooksel kan je eveneens toevoegen aan het badwater. Het reinigt niet alleen op milde wijze de huid, maar zou bovendien schilfervormende en jeukende huidziekten genezen. Als afwasproduct gebruik ik 100 ml van het afkooksel.
• Koekoeksbloem (Silene dioica (L.) Clairv. , Silene latifolia Poir., Lychnis flos-cuculi (L.) Greuter & Burdet en Lychnis fulgens L.)
  • De wortel van de plant wordt, net zoals zijn neefje zeepkruid, eveneens deel van de anjerfamilie, gebruikt als zeepvervanger. De manier van gebruik en verhoudingen zijn overeenkomstig

Zeepbereiding

Een wekelijks aftreksel van een bepaald onderdeel van een zeepplant is in principe voldoende voor al je huishoudelijke karweitjes. Je gebruikt een portie in de douche om je lichaam en haar te wassen. Je vult een doseerdopje en plaatst het in de wasmachine. Je giet een scheut bij je afwaswater. Je vult een zeeppompje met het wasmiddel. Hoeveel je precies nodig hebt hangt van jouw persoonlijke gewoonten af, maar bij mij volstaat 1 liter per week per persoon om je hele was en plas te doen.
Het afkooksel van de bladeren is een uitstekende, multi-inzetbare vuil- en vetverwijderaar. Voor deze recepten ga ik telkens uit van een afkooksel van de klimopbladeren als basis.

Ingrediënten: 50 g verse bladeren van klimop (Hedera helix L.) + 1 liter leidingwater.

Bereidingswijze: Pluk de bladeren zonder steel. Weeg 50g af en doe ze in een blender. Voeg er 1 liter water aan toe en mix. Giet het mengsel in een kookpot en breng zachtjes aan de kook. Laat nog 2 minuutjes doorkoken en haal de pot van het vuur. Giet het afgekoelde afkooksel door een theedoek en doe in een fles